انواع خطوط خیابان را بهتر بشناسید

    - خط کشی های طولی
    - خط کشی های عرضی
    - نشانگرها و علائم راهنمای مسیر

خط کشی های طولی و عرضی در سطوح سواره روها و با استفاده از مواد متنوعی به کار گرفته می شوند. رایج ترین این مواد، رنگ و مواد ترموپلاستیک هستند. خاصیت انعکاسی خط کشی ها نیز از طریق اضافه نمودن لایه نازکی از دانه های بسیار ظریف و کوچک شیشه ای به رنگ، حاصل می شود تا در شب مشخص باشند. هنگامی که این مواد در داخل رنگ، قبل از استفاده مخلوط می شوند، درگذر زمان و در اثر سایش لایه های رنگ بر روی آنها، حالت انعکاس پدیدار می شود. مواد ترموپلاستیک به صورت خود به خود خاصیت انعکاسی داشته و نیازی به مواد افزودنی در آنها برای دید در شب نیست.

در مناطقی که بارش برف و برفروبی به عنوان یک مسأله مطرح نمی باشد، رنگ و یا مواد ترموپلاستیک را می توان در کنار بازتاب هایی که دارای خصوصیت انعکاسی می باشند استفاده کرد. این بازتاب ها قابلیت تشخیص خط کشی ها توسط رانندگان را در شب افزایش می دهند. این بازتاب ها در هوای بارانی نیز قابل مشاهده بوده و به آسانی مستهلک نمی شوند. در مناطقی که بارش برف و برفروبی پدیدهای رایج می باشد، این بازتاب ها در حین برفروبی آسیب می بینند.

نشانگرها و علائم راهنمای مسیر، اشیاء منعکس کننده کوچکی هستند که در محل مورد نظر نصب می شوند. علائم راهنمای مسیر بر روی پایه های سبک در کناره های راه نصب می شوند تا به رانندگان کمک کنند که موقعیت خود در جاده را در شرایط آب و هوایی نامعتدل که خط کشی های استاندارد قابل رویت نیستند تشخیص دهند.

- رنگ ها و الگوها

پنج رنگ در خط کشی های خطوط خیابان استفاده می شوند: زرد، سفید، قرمز، آبی و سیاه. در حالت کلی این رنگ های به کار گرفته شده در خطوط خیابان به صورت زیر استفاده می شوند:

   - خطوط زرد، جریان ترافیک در جهات مقابل را از یکدیگر جدا می کنند.
   - خطوط سفید، مسیرهای حمل و نقلی با جهات یکسان را از هم جدا کرده و در تمامی خط کشی هایعرضی نیز استفاده می شوند.
   - خطوط قرمز، مشخص کننده مسیرهایی هستند که بیننده خط کشی اجازه ورود و استفاده از آنها را ندارد.
   - خطوط آبی، نشان دهنده محل های پارک خودروی معلولان است.
   - خطوط سیاه، در تقابل با سایر خط کشی ها بر روی آسفالت های روشن استفاده می شوند. به منظورتأکید بر الگوی خطوط، فضای میان خطوط زرد و سفید با رنگ مشکی پر می شوند تا قابلیت تشخیص رانندگان را افزایش دهند.

خط ممتد، عبور عرضی را ممنوع می کند. دو خط ممتد موازی در کنار یکدیگر نشان دهنده ممنوعیت و محدودیت شدیدتر می باشد. خط مقطع نشان می دهد که عبور و گذر از آن خط مجاز است. خطوط مقطع نقطه نقطه، نشان دهنده امتداد سایر خطوط بوده و معمولاً در محل تقاطع ها استفاده می شود.

عرض خطوط راهنمائی رانندگی معمولاً بین ۴ تا ۶ اینچ بوده و در خطوط عریض تر که نیاز به تاکید بیشتری در آنها وجود دارد، عرض خطوط می بایست دو برابر عرض خطوط معمولی باشد. خطوط مقطع معمولاً شامل قطعات خط ۱۰ فوتی و فواصل ۳۰ فوتی هستند. ابعاد مشابه با نسبت های مشابه در موارد ضروری می توانند به منظور کنترل سرعت رانندگان و نشان دادن مسیر استفاده شوند. خطوط نقطه نقطه معمولاً شامل قطعات خط ۲ فوتی و فواصل ۴ فوتی یا بیشتر هستند. دستورالعمل MUTCD،  نسبت یک به سه را برای خطوط نقطه نقطه به عنوان حد بیشینه معین کرده است.

- خط کشی های طولی

از دیگر خطوط خیابان ، خط های طولی هستند که به صورت موازی با جهت حرکت ایجاد می شوند. بخش اعظم خط کشی های طولی را خط کشی وسط جاده ها، خط کشی جدا کننده خطوط ترافیک از همدیگر و خط کشی نشان دهنده لبه روسازی تشکیل می دهند. خطوط طولی ارائه دهنده راهنمائی هایی در مورد نحوی جای گیری خودروها در طول مسیر بوده و به عنوان عمومی ترین و اصلی ترین مشخص کننده جهت مسیرها عمل می کند.

مثالی که در مورد اهمیت این خطوط می توان بیان نمود، تغییر مسیر در جاده هایی است که به تازگی آسفالت شده اند و فاقد خطوط طولی می باشند. رانندگان بدون کمک خط کشی های طولی نمی توانند مسیرها را بطور مرتب تشخیص دهند و در حقیقت ممکن است بطور نامنظم رانندگی کرده و با مشکلات فراوانی روبرو شوند. خطوط طولی امکان جریان منظم و سازمان یافته خودروها و استفاده بهینه از عرض سواره رو را فراهم می آورند.

- خطوط وسط

خطوط وسط زرد رنگ، از اهمیتی بسیار برخوردار بوده و به منظور جداسازی جریان های ترافیک که در جهت های متفاوت درحال حرکت هستند استفاده می گردد. در دستورالعملMUTCD، استفاده از خطوط وسط در تمام تسهیلات ترافیکی اجبار نشده است. استاندارد بکار رفته عبارت است از:

خط کشی های وسط می بایست در سطح تمامی روسازی های معابر شریانی شهری و معابر جمع و پخش کننده ای که عرض سواره رو ۲۰ فوت یا بیشتر دارند و یا متوسط حجم ترافیک روزانه (ADT) آنها بیش از ۶۰۰۰ وسیله نقلیه در روز است اجرا شوند. خط کشی وسط می بایست همچنین بر روی تمامی خیابان های دو طرفه و جاده های دارای روسازی که بیش از ۳ خط ترافیکی یا بیشتر هستند اجرا گردد.

راهنمایی های بیشتر نشان می دهد که استفاده از خطوط وسط در خیابان ها و شریان های اصلی شهری که دارای ADT به میزان ۴۰۰۰ یا بیشتر هستند توصیه شده است. در مناطق برون شهری نیز که ADT بیشتر از ۳۰۰۰ وسیله نقلیه در روز است، استفاده ازخطوط وسط توصیه شده است. استفاده از خطوط وسط در جاده هایی که عرض کمتر از ۱۶ فوت دارند می بایست با احتیاط بسیار زیاد انجام شود.

چرا که ممکن است تخطی ترافیک از مسیرهای حرکت افزایش یابد. در جاده های ۲ خطه و ۲ طرفه مناطق برون شهری، خطوط وسط معمولاً وظیفه هدایت و مرتب کردن جریان ترافیک را برعهده دارند. دو خط زرد رنگ ممتد در کنار هم نشان می دهند که عبور و تجاوز از این خطوط از هر دو جهت ممنوع می باشد. خطوط مقطع و ممتد که در کنار هم واقع می شوند، نشان می دهند که از طرفی که خط مقطع وجود دارد، عبور عرضی آزاد بوده و از طرف دیگر عبور ممنوع است.

استفاده و کاربرد های تخصصی دیگر نیز از خطوط خیابان با رنگ زرد وجود دارد. شکل ۱- الف موارد استفاده از خطوط دوگانه مقطع زرد رنگ برای نشان دادن خطوط دارای جهت برگشت پذیر در معابر شریانی را نشان داده است. تابلوگذاری متناسب و یا چراغ های کنترل خط، جهت حرکت در این خطوط را تعیین می کنند. شکل ۱- ب خطوط خیابان مورد استفاده برای گردش به چپ دو طرفه در شریانی ها را نشان می دهد.

شکل ۱ – خط کشی وسط با اهداف ویژه

- خط کشی خطوط ترافیکی

معمول ترین نوع خط کشی بین خطوط ترافیکی، خط کشی سفید مقطع به منظور تفکیک خطوطی از ترافیک که در جهت یکسان در حال حرکت هستند می باشد. استاندارد MUTCD استفاده از خط کشی بین خطوط را در تمامی آزادراه ها و جاده های بین ایالتی اجباری دانسته و برای تمامی جاده هایی که دارای ۲ خط یا بیشتر در جهت یکسان باشند توصیه می کند. مقطع بودن خطوط نشان می دهد که گذر عرضی و عبور از روی این خطوط مجاز می باشد. وجود یک خط کشی ممتد بین خطوط، رانندگان را از تغییر خط منع می کند؛ هر چند که این امر غیر قانونی نیست. هر گاه تغییر خط ممنوع باشد، این امر با ۲ خط ممتد سفید که در کنار یکدیگر اجرا می شوند نشان داده خواهد شد.

- خط کشی لبه

خط کشی لبه سواره روی مسیر نیز از ملزومات آزادراه ها، بزرگراه ها و جاده های برون شهری با عرض مسیر حرکت ۲۰ فوت یا بیشتر و ADT برابر ۶۰۰۰ وسیله نقلیه در روز یا بیشتر می باشد. در جاده های برون شهری با ADT به میزان ۳۰۰۰ وسیله نقلیه در روز و مسیر حرکت با عرض ۲۰ فوت یا بیشتر نیز این خطوط توصیه شده اند. در صورت استفاده، خط کشی لبه راست به صورت یک خط منفرد و ممتد سفید بوده و خط کشی لبه چپ بصورت یک خط منفرد و ممتد زرد اجرا می شود.

- سایر خط کشی های طولی

دستورالعمل MUTCD گزینه های بسیاری را در استفاده از خط کشی های طولی خطوط خیابان معرفی می کند. برای اطلاعات بیشتر به دستورالعمل مراجعه کنید. به علاوه در این راهنما، استانداردها و توصیه هایی در مورد سایر انواع کاربرد این نوع خط کشی ها شامل نواحی اتصال و انفصال خط کشی ها در آزادراه ها و سایر تسهیلات، موارد افزایش خط و نیز امتداد خط کشی ها در طول تقاطع ها ذکر شده است.

- خط کشی های عرضی

نوع دیگری از خطوط خیابان ، خط کشی های عرضی هستند. آنچنان که از نامشان پیداست، یک بخش یا کل مسیر را قطع می کنند. در صورت استفاده، تمامی خط کشی های عرضی به رنگ سفید هستند.

- خطوط ایست

دستورالعمل MUTCD استفاده از خطوط ایست را اجباری نکرده است. در عمل، خطوط ایست قبل از خطوط عابر پیاده و در نزدیکی تابلو ایست استفاده می شوند. درصورت استفاده، عرض این خطوط می بایست بین ۱۲ تا ۲۴ اینچ باشد و امتداد آن از تمامی خطوط ترافیکی عبور کند.

- خط کشی های عابر پیاده

با وجود اینکه ترسیم خط کشی عرضی عابر پیاده در دستورالعمل MUTCD الزامی نشده است، اما توصیه شده است که این خط کشی ها در تمامی تقاطع ها در جایی که تقابل قابل توجهی بین جریان عابران پیاده و وسایل نقلیه وجود دارد ایجاد شوند. این خطوط خیابان همچنین در نقاط تمرکز وجود عابران پیاده و در مکان هایی که عابرین پیاده قدرت تشخیص محل عبور خود را نداشته باشند استفاده می شوند. عرض خطوط عابر پیاده می بایست ۶ فوت و یا بیشتر باشد.

شکل ۲ سه نوع خط کشی گذرگاه عابر پیاده را نشان می دهد. رایج ترین نوع خط کشی عابر پیاده که مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده از دو خط موازی است که با فاصله معین از هم قرار گرفته اند. خطوط هاشور سفید رنگ نیز می توانند در بین این خطوط موازی رسم شده تا تمرکز و تأکید بیشتری در جریان سنگین عابران پیاده به وجود آید. استفاده از خطوط عرضی موازی نیز روشی دیگر برای خط کشی در شرایط سنگین بودن حجم عابران می باشد.

این دستورالعمل همچنین جزئیات خط کشی عابر پیاده در تقاطع های دارای چراغ راهنمایی که دارای فاز خاصی برای عبور عابر پیاده هستند را بیان می کند. برای دستیابی به این جزئیات به متن دستورالعمل مراجعه نمایید.

خط کشی فضا های پارک صرفاً عرضی نیستند، بلکه دارای عنصر های عرضی و طولی هستند. معمولاً خط کشی های پارک در قالب خط کشی عرضی طبقه بندی می شوند، همان طور که درMUTCD نیز این امر رعایت شده است. خط کشی های محل پارک همواره جز خطوط اختیاری در خطوط خیابان هستند و به عنوان مشوقی در جهت افزایش کارایی فضاهای پارک استفاده می شوند.

چنین خط کشی هایی همچنین باعث جلوگیری از تخطی خودروها و پارک در داخل محدوده شیر آتشنشانی، مناطق بارگیری، ایستگاه های تاکسی و ایستگاه های اتوبوس و سایر مناطق خاص که پارک کردن در آنها ممنوع است می شود. این خطوط خیابان همچنین در شریانی های دارای پارک حاشیه ای مفید هستند چرا که آنها به وضوح خط پارک را مشخص می کنند و آن را از خطوط رفت و آمد جدا می کنند. شکل ۳ انواع خط کشی های معمول برای محل های پارک را به تصویر می کشد.

شکل ۳- خط کشی های مرسوم برای فضاهای پارکینگ حاشیه ای

توجه داشته باشید که انتهای آخرین خط کشی فضای پارک می بایست حداقل ۲۰ فوت از خط کشی نزدیک ترین خط عابر پیاده فاصله داشته باشد (۳۰ فوت در رویکرد تقاطع های دارای چراغ راهنمایی).

- خط کشی های نشانه و کلمه

خطوط خیابان همچنین به صورت نشانه و کلمه نیز هستند. در دستورالعمل MUTCD تعدادی از کلمات و نشانه ها بصورت خط کشی توصیه شده اند تا به همراه تابوها و یا چراغ ها استفاده شوند. این نشانه ها شامل پیکان های نشان دهنده محدودیت استفاده از خط هستند .این پیکان ها به همراه تابلوها در مواردی که یک خط مستقیم به تقاطع می رسد؛ تبدیل به یک خط انحصاری گردش به چپ یا گردش به راست می شود اجباری هستند.

خط کشی های نوشتاری شامل کلمه (فقط) که به همراه پیکان های استفاده از خط بکار می رود و (ایست) که به همراه خط ایست و تابلوی ایست استفاده می شود می باشد. عبارت (مدرسه) اغلب در محل عبور دانش آموزان و نواحی تمرکز مدارس استفاده می شود. دستورالعمل MUTCD دارای فهرستی از همه کلمات مجاز که برای القاء احتیاط و رساندن پیامی خاص در مواقع مورد نیاز استفاده می شوند؛ می باشد.

منبع: گروه مهندسی فراعمران