زنجیره تأمین توسعه پایدار صنعت

کارپرس /  به کرات درباره نقش عوامل و بخش های مختلف در مقالات و سخنرانی ها اشاره شده است. همایش امسال تمرکز ویژه بر زنجیره تأمین و نقش مهم آن در ادامه این راه دارد. همانطور که می دانید زنجیره تأمین به کارگاههایی اشاره دارد که تولید مواد اولیه مورد نیاز تا طراحی و تولید قطعات و مجموعه های مورد نیاز صنعت خودرو و لجستیک متناسب با آنها را فراهم می سازد. من در این یادداشت می خواهم از یک زنجیره تأمین دیگر صحبت کنم.

زنجیره تأمین مورد اشاره من، زنجیره ای است که از طراحی سیاستهای اقتصادی- صنعتی کشور تا اعمال آن سیاستها و نظارت بر اعمال درست آنها را در سطوح مختلف ساخت سیاسی و اقتصادی کشور بر عهده دارد. خلاصه و مسئله من این است که اگر این زنجیره تأمین در سطوح مختلفش دچار ناکارآمدی باشد، عرصه های مختلف صنعت کشور به طور کلی و صنعت خودرو به طور خاص ناکارآمد خواهد بود. برای توضیح بهتر این مطلب من از چند مفهوم به عنوان حلقه های این زنجیره استفاده می کنم. اولین مفهوم توسعه پایدار است. توسعه را به زبان ساده می توان مجموعه اعمالی دانست که به امید بهبود محیط و عرصة زیستی انسان برای فراهم نمودن آسایش آدمی انجام می شود. مراد از «پایدار» اعمالی است که فرآیند توسعه یاد شده را به سمت مطلوب پیش می برد یا از تمایل آن به سمت نامطلوب جلوگیری می کند. در واقع صفت پایدار به ابزارها و لوازمی اشاره دارد که توسعه را به لحاظ اقتصادی پویاتر، به لحاظ زیست محیطی پاک تر و به لحاظ فرهنگی انسانی تر کند. پس باید این مفروض ما برای هر نوع سیاستگذاری باشد که تنها توسعه ای می تواند مثمر ثمر باشد که با شاخص های توسعه پایدار متناسب باشد.

دومین مفهوم که ارتباط نزدیکی با مفهوم قبلی دارد بحث توسعه همه جانبه است. آنچه که در اینجا مد نظر من است پیشرفتی است که برای توسعه پایدار باید بین بخش های مختلف جامعه و دولت همزمان انجام شود. به عنوان مثال برای اینکه یک کارگاه زنجیره تأمین داخلی بتواند قطعه ای متناسب را تولید کند، بخش بزرگی از جامعه و دولت، از نظام دانشگاهی گرفته تا نظام بانکی، در آن دخیل هستند. یعنی مهندسی که دانش به روز طراحی صنعتی را داشته باشد، سیستم بانکی حمایت کننده تولیدات داخلی و... بسیاری دیگر از ارکان دولت و جامعه باید با یکدیگر مرتبط و هم سطح باشند تا یک قطعه با کیفیت جهانی تولید شود. وقتی مشکلی پیش می آید اغلب ارگانها و سازمانهای مختلف بار مسئولیت را بر دوش یکدیگر می نهند. در حالی که واقعیت این است که یک تصادف اتوموبیل گاه بی احتیاطی راننده، مهندسی عقب افتاده جاده ها و کیفیت نامناسب اتوموبیل هر سه دست به دست هم می دهند. به همین دلیل توسعه همه جانبه بسیار پر اهمیت است.

حلقه سوم بحث اجماع نخبگان است. در جوامع توسعه یافته ائتلافی منطقی و عقلایی میان نخبگان فکري و ابزاري خصوصا سیاسی وجود دارد که نقش بسیار مهمی در توسعه آنها داشته است. توسعه یافتگی مجري و متولی می طلبد و در حوزه نخبگی است که مجري یا متولی پدید می آید و شکل می گیرد.تا زمانی که میان نخبگان، ائتلاف و اجماع نظر روشی و کیفی وجود نداشته باشدامکان توسعه فراهم نمی آید.

همچنین باید اشاره کرد در یک جامعه دو گروه نخبه وجود دارد:
آنهایی که قدرت دارند و آنهایی که صاحب فکر و تخصص هستند. گر میان این دو وحدت نظر و اجماع نظر باشد، خمیر مایه داخلی یک جامعه غنی خواهد بود. بدین صورت، جامعه از بهترینهاي خود مسئولیت و کارآمدي طلبیده است. تا زمانی که اجماع نخبگان فکری – سیاسی و اجرایی در زمینه صنعت و صنعت خودرو وجود نداشته باشد امکان دسترسی به توسعه آنگونه که در اسناد بالادستی مدنظر است وجود نخواهد داشت.

حلقه بعدی ترتیبات نهادی است. ترتیبات نهادی که با توجه به تاریخ، افراد، توانمندی های نهادی و اهمیت اقتصادی اجتماعی صنعت برای دولت، در هر بخش یا کشورخاص شکل گرفته اند، نقش گستردهای در یادگیری فناورانه و در نهایت،دسترسی به توسعه فناوری خواهند داشت. نوآوری های نهادی در کنار مصادیق دیگر فناوری نرم مانند استراتژی توسعه و نظام های مدیریت و سازماندهی، از مهمترین مصادیقی است که در جبران عقب ماندگی و توسعه کشورها نقش بسزایی ایفا می کند.

در نهایت آنچه به عنوان آخرین حلقه در زنجیره تأمین توسعه به آن می خواه اشاره کنم سیاست گذاری علمی است. سیاست علمی«عبارت است از‌ مجموعه‌ای‌ از خطمشی‌ها و تصمیمات کلی بـه مـنظور افزایش معرفت علمی و توسعه روش‌ها و عواملی که در تولید، بهره‌برداری،مبادله و اشاعه علم مؤثر است و رسیدن به اهداف علمی را میسر می‌کند». این مفهوم‌ کـلی‌ سـیاست علمی‌،مفهوم خاص سیاست عـلمی بـه معنای تعیین مزیت‌های علمی‌ کشور و نیز تعیین رشته‌های مورد نیاز با توجه‌ به مزیت‌ها و نیازهای موجود را در بر می‌گیرد.

اگر بتوان ارتباط محکمی بین حلقه های این زنجیره تدمین که در اینجا به آن اشاره کردیم به وجود آوریم می توان همچنان به توسعه بخش صنعت خودرو امیدوار ماند.