سوم ژوئن روزی جهانی به نام دوچرخه

به گزارش کارپرس، دوچرخه برای همگان همواره بیدارکننده یک نوستالژی شیرین از دوران گذشته است، گذشته‌ای که هنوز خودروها راه به شهرها و خیابان‌ها باز نکرده بودند و تنها وسیله تردد و حتی تفریح مردم دوچرخه‌سواری بود، اما روزگار با آمدن انواع و اقسام خودروها و وسایل نقلیه بر دوچرخه تیره و تار شد به شکلی که زمانی رسید که شاید تنها کودکان از دوچرخه‌سواری لذت می‌بردند.

توسعه شهرنشینی جایی برای دوچرخه‌سواری در شهرها باقی نگذاشت و شهر برای حرکت اشکال مختلف آهن‌آلات متحرکی تحت عنوان اتومبیل گسترش یافت و متاسفانه همچنان این نگاه توسعه‌ای اشتباه را شاهد هستیم. نگاهی از حصارهای آهنی که سبک زندگی انسان ها را به نحو عجیبی تحت تاثیر خود قرار داده است.

کافیست نگاهی به گذشته پدران و مادران خود بیندازیم و حتی گذری بر روزنامه‌های قدیمی داشته باشیم و ببینیم که هر چیزی می‌توان در آن یافت جز آلودگی هوا، شلوغی، ترافیک، شیوع بیماری‌های غیرواگیر و ... اما امروز زمانه به نفع آلودگی و بیماری تغییر کرده و بخش عمده نتیجه عملکرد بشر است.

با گذری بر تاریخ نه چندان دور این سرزمین حضور پررنگ دوچرخه ها را می شد در معابر دید. آنزمان ها تعداد دوچرخه ها بر ماشین ها غالب بود، اما امروز جابجایی ناگواری صورت گرفته است، خودروها دیگر راهی برای دوچرخه‌ها باقی نگذاشته‌اند، شهر برای خودروها ساخته می‌شود و مهمتر از همه اینکه مردم تمایل بیشتری به خودروسواری دارند و حتی برای کوچکترین ترددشان در شهر از خودرو استفاده می‌کنند.

چالش‌های زیست‌محیطی مانند آلودگی هوا و بروز انواع بیماری‌ها مانند بیماری‌های غیرواگیر، کاهش ظرفیت شهرها برای حرکت خودروها و هزاران دلیل دیگر عاملی است که به گذشته شیرین و نوستالژی دوچرخه‌سواری برگردیم، امروز این بازگشت برای دنیا مهم شده است به طوری که مسئولان در صدد وارد کردن تلنگری به مردم هستند تا بیش از گذشته به عواقب ماشینی شدن زندگی توجه کنند.

امروز روزی است که برای اولین بار در دنیا عنوانی را یدک می‌کشد که شاید برای بسیاری از مردمان این کره خاکی شیرین باشد و شاید به همین بهانه حتی برای یکبار هم که شده بازگشتی به گذشته و کودکی خود داشته باشند.

۲۳ فروردین ماه امسال بود که سازمان ملل متحد با رای ۱۹۳ عضو خود، روزی را به نام "روز جهانی دوچرخه" نامگذاری کرد، این روز مصادف با سوم ژوئن (۱۳ خردادماه) است که با ابتکار عمل کشور ترکمنستان با صدور قطعنامه ای از سوی سازمان ملل به منظور کاهش آلودگی هوا و حفظ سلامت شهروندان به تصویب رسید .

در این کنار این اتفاق مبارک و موثر در کالبد ماشینی شهرها، اراک دو سال است که دغدغه توسعه دوچرخه‌سواری را دارد. دغدغه ای که بسیاری از مسئولان و شهرهای کشور را با خود همراه کرده است. در واقع دغدغه تردد با دوچرخه و فعالیت مدنی در راستای توسعه این فرهنگ در قالب ایجاد کمپین "سه شنبه های بدون خودرو" ابتکاری بود که با قدرت از اراک کلید خورد.

محمد بختیاری مبتکر سه‌شنبه‌های بدون خودرو می گوید: این اقدام پویش عظیمی را در کشور به راه انداخته است که اثربخشی آن را در همراهی بسیاری از شهروندان و ایجاد خطوط ویژه دوچرخه در شهرها می‌توان دید.

وی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه نامگذاری یک روز به عنوان روز دوچرخه در تقویم جهانی در وهله اول به منظور ایجاد تلنگر و جلب توجه شهروندان است، افزود: قطعا همه مردم به اثرات مثبت دوچرخه‌سواری در همه ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ...آن آگاه هستند، اما وجود چنین روزی ذهنیت مردم را آماده می‌کند تا در نهایت به اهداف این نامگذاری دست یابیم.

بختیاری عنوان کرد: روز جهانی دوچرخه برای اولین بار است که در جهان مطرح شده است و همزمان در ایران نیز گرامی داشته می‌شود، اما در گام اول در کنار گرامیداشتن این اقدام باید زمینه استفاده از دوچرخه نیز در شهرها فراهم شود.

وی با تاکید بر اینکه شهرها همواره توسعه خودرومحور داشته‌اند و در بحث شهرسازی به انسان به عنوان اصلی‌ترین عنصر شهرها توجه نمی‌شود بلکه شهرها برای خودروها ساخته می‌شوند، گفت: به وفور می‌توان در جای جای این کشور در شهرها دید که مجموعه مدیریت شهری همچنان درگیر تعریض خیابان‌ها، تقاطع‌سازی، توسعه اتوبان‌ها و ... است، در صورتی که روال کار در شهرهای کشورهای توسعه‌یافته کاملا متفاوت است.

این فعال محیط زیست بیان کرد: امروز کشورها و شهرهای توسعه یافته براساس عنصر انسان، نیازهای جسمی و روانی او و حتی با توجه به شیوع بیماری‌های غیرواگیر توسعه می‌یابند تا بتوانند در کنار رفع نیاز مردم مانعی در مقابل افزایش بیماری‌ها باشند.

وی با اشاره به افزایش مداوم و مستمر انواع بیماری‌ها مانند سرطان، دیابت، فشار خون، چاقی، کم‌تحرکی، انواع سکته‌های قلبی و مغزی و ... که در آینده گرفتاری‌های بزرگی را برای کشورها به همراه دارد و خسارت‌های فراوان اجتماعی و اقتصادی را منجر می‌شود، گفت: وجود روزی به نام روز دوچرخه در تقویم جهانی قطعا نقطه امید و تلنگری برای جبران خسارات و خروج از وضعیت کنونی است، شهرها باید از خودرومحوری خارج شوند و زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری را جایگزین کنند.

بختیاری ضرورت و گام اول در جهت این جایگزینی را توسعه زیرساخت‌های امنیتی، ترافیکی، فرهنگی و اجتماعی، رفاهی و ... دانست و افزود: توسعه دوچرخه سواری در شهرها الزاماتی نیاز دارد که قطعا در مقایسه با شهرسازی بر مبنای خودروها کم‌هزینه‌تر خواهد بود. یک دوچرخه سوار نیازمند شبکه خطوط دوچرخه است که بتواند به راحتی در کل شهر تردد کند، سطل زباله، آبخوری و محل استراحت نیاز دارد که هزینه ایجاد این زیرساخت‌ها با توسعه شهری با محوریت خودرو قابل قیاس نیست.

وی با اشاره به اتفاق مثبت انجام شده در شهر نیشابور که اتوبوس‌ها را مجهز به جک حمل دوچرخه کرده‌اند، گفت: امروز در این شهر اتوبوس‌ها این امکان را دارند که با برداشتن یک ردیف از صندلی‌های اتوبوس امکان ویژه ای برای دوچرخه‌سواران و معلولان ایجاد کنند که به هیچ عنوان هزینه‌بر نیست و می توان این تجربه مثبت را در دیگر شهرهای کشور برای جذب و جلب بسیاری از علاقمندان به استفاده از دوچرخه اجرایی کرد.

مبتکر پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو وجود پارکینگ دوچرخه، خطوط دوچرخه و خانه دوچرخه اشتراکی را از دیگر امکانات توسعه دوچرخه‌سواری در شهرها دانست و گفت: قطعا این زیرساخت‌ها می‌تواند شهروندان را به استفاده از دوچرخه جلب کند، اما نکته اصلی و البته بار اصلی هزینه‌ها در توسعه خطوط دوچرخه به صورت سراسری و شبکه‌ای در کل شهر است بویژه اینکه این خطوط قطعا باید به صورت متصل شکل بگیرد، تهران دارای 200 کیلومتر خط دوچرخه است، اما متاسفانه به دلیل عملکرد غیرکارشناسی، عدم جانمایی مناسب و شبکه‌ای نبودن خطوط، این پروژه کارآمد و موثر نبود و در واقع به شکست ختم شد.

وی تاکید کرد: دنیا 40 سال در استفاده از دوچرخه از ایران پیشتر است و برنامه‌ها و آزمون ‌و خطاهای بسیاری در این زمینه داشته است، پس می‌توان با استفاده از این تجربه و بدون نگرانی از اشتباه، دوچرخه سواری را در کشور توسعه داد و فارغ از اجرای نمایشی یک اقدام، کاری کارشناسی شده و اثربخش را در توسعه شهرها به انجام رساند. در واقع امروز که برای توسعه خطوط دوچرخه در شهرها هزینه می‌شود، بهتر است تلاش شود که با پرهیز از اتلاف منابع مالی کاری درست به انجام برسد.

بختیاری با تاکید براینکه نقش مردم در توسعه دوچرخه‌سواری بسیار مهم است، گفت: قطعا انجام وظایف اجتماعی توسط هر یک از ارکان جامعه منجر به برداشتن بار از روی دوش کشور می شود، امروز حدود 18 نوع بیماری غیرواگیر بواسطه استفاده از خودروی شخصی ایجاد می‌شود. در واقع با اینکار در کنار آسیب به خود، آیندگان و حتی زمین را به آسیب می‌کشانیم.

وی عنوان کرد: بعد از وقوع انقلاب صنعتی تاکنون چیزی در حدود 1.5 درجه دمای زمین افزایش یافته است و ادامه این شرایط تا 2100 افزایش هفت درجه ای دمای زمین را به دنبال دارد که قطعا خساراتی جبران‌ناپذیر مانند زیر آب رفتن چندین کشور دنیا، از بین رفتن برخی گونه‌های گیاهی، فقیر شدن 80 درصد جامعه انسانی و ... را به دنبال دارد و متاسفانه همه این خسارات حاصل دست بشر است.

این فعال محیط زیست با تاکید بر اینکه زمان فرافکنی و واگذاری مسئولیت‌ها سرآمده است، افزود: باید نقش و سهم خود را در کاهش خسارات و بهبود شرایط به انجام برسانیم، مطالبه‌گری شهروندان و آگاهی افراد از حقوق اجتماعی و شهری خود می‌تواند نقش موثری در کاهش عوارض و عواقب اقدامات داشته باشد، چراکه شهروندان نقش اصلی را در شهرها بازی می‌کنند و باید تغییر را از خود آغاز کنند.

بختیاری تصریح کرد: با وجود آنکه پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو با تاکید بر استفاده از دوچرخه از اراک کلید خورد، اما تاکنون 10 کیلومتر مسیر و خط ویژه دوچرخه در شهر ایجاد شده است که البته همین میزان نیز باعث امیدواری است اما باید کل شهر پوشش داده شود.

مدیرعامل انجمن مردمی محافظان طبیعت بر لزوم کار تخصصی در توسعه این نوع حمل و نقل تاکید کرد و گفت: خطوط ویژه دوچرخه باید همراه با کار تخصصی و آگاهی نسبت به مسائل اجتماعی، فرهنگی و ترافیکی انجام گیرد، صرف ایجاد خطوط سبز در بخشی از یک خیابان عملکردی کارشناسانه نیست و استقبال شهروندان را نیز به دنبال نخواهد داشت، شکی نیست که این رویه منتهی به شکست است.

منبع: ایسنا